In dit artikel gaan we je wat meer vertellen over community gardens en urban farms. Maar voordat we van wal steken, zullen we eerst even zeggen: community gardens zijn tof en iedereen zou er eens eentje moeten bezoeken. Het is er groen, gezellig en je hebt het gevoel dat je middenin de natuur staat – ook al weet je dat je je in het hartje van een stad bevindt. Ze hebben een sociaal-maatschappelijke functie en zorgen ervoor dat steden groen blijven. Ben je benieuwd naar wat het begrip community garden inhoudt? Lees dan gauw verder!
Als je het begrip letterlijk vertaalt, dan zeg je ‘gemeenschapstuin.’ Communitygardenbekt wat lekkerder, vinden wij, dus vandaar dat we graag de Engelse term erin houden. Een community garden is een tuin ergens in een stad (soms ook in een dorp, maar vaak in een stad) met een sociaal-maatschappelijke functie. In zo’ tuin worden door en voor buurtbewoners groenten, fruit en kruiden verbouwd. Met ‘door en voor’ bedoelen we: je doet het met elkaar. Buurtbewoners onderhouden de tuin gezamenlijk en met z’n allen maak je gebruik van wat er groeit.
In sommige community gardens hebben buurtbewoners een eigen klein moestuintje, bijvoorbeeld in een houten bak. In dat geval ben je verantwoordelijk voor je eigen stukje tuin. In andere tuinen is alles wat er groeit de verantwoordelijkheid van iedereen.
Wat er gebeurt in een community garden hangt een beetje af van hoe groot de tuin is en hoe actief de community met de tuin bezig is. In Berlijn waren we in een grote community garden waar heel veel gebeurde. Om een paar voorbeelden te noemen: er werden workshops gehouden, bijen gehouden en honing gemaakt, er was een bar en een restaurant (een veldkeuken, waar dus gekookt wordt met producten uit de tuin,) er worden rondleidingen gegeven, je kunt er groenten, fruit en kruiden kopen en je kunt er plantjes (stekjes) kopen die je vervolgens op je eigen balkon of in je eigen tuintje thuis laat doorgroeien. Ook komen er niet alleen maar buurtbewoners, maar ook toeristen (zoals wij) en mensen die niet in deze buurt, maar in een andere buurt in Berlijn wonen.
Dit is een voorbeeld van een grote community garden, met veel zitgelegenheid en zelfs een mini winkeltje. Het is de Prinzessinnengarten in Berlijn Kreuzberg. Zeker een bezoekje waard!
In kleinere community gardens gaat het vooral om het ‘vergroenen’ van de buurt en het verbouwen van groenten, fruit en kruiden. Een community garden brengt buurtbewoners dichter bij elkaar en zorgt ervoor dat mensen lokale producten, tegen een lagere prijs, kunnen eten. Toch zijn er ook kleine community gardens die allerlei toffe dingen organiseren, zoals (kook-) workshops, plantjes-ruilmarkten en lezingen over bloemen en planten.
Zoals al eerder gezegd heeft een community garden altijd een sociaal-maatschappelijke functie. De tuin brengt de mensen dichter bij elkaar. Vooral in steden waar weinig mensen een tuin hebben, kan het een uitkomst zijn. Het is, over het algemeen, een leuke plek om mensen uit je buurt te leren kennen.
De functie kan ook zijn: het zorgt ervoor dat buurtbewoners goedkoop groenten en fruit kunnen kopen. In sommige buurten is dit de hoofdgedachte, als er veel mensen met een laag inkomen wonen.
En tot slot: een community garden zorgt ervoor dat meer mensen in aanraking komen met verse producten, waardoor meer mensen voor gezonde voeding zullen kiezen. Daarnaast leer je gaandeweg meer bij over producten die je normaal gesproken misschien nooit zou hebben gegeten – laat staan dat je ze zelf zou hebben verbouwd.
Dit zijn twee termen die je veel hoort en die je misschien door elkaar haalt: community gardens en urban gardens/farming. Wat zijn de overeenkomsten en verschillen? Een overeenkomst is dat beide (voornamelijk) in de stad plaatsvinden. Meestal zijn het tuinen of stukjes land ergens in een (grote) stad, waar groenten, fruit en kruiden worden verbouwd.
Urban farming gebeurt dikwijls op onverwachte plekken. Zoals bijvoorbeeld op een flatgebouw in Rotterdam, of langs de snelweg in Amsterdam, ook ergens op een dakterras. Er wordt een goed gebruik gemaakt van de ruimte, om groenten en fruit te kunnen verbouwen. Echter, het blijft soms niet alleen bij het telen van groenten en fruit, je kunt in op een urban farm soms ook nog eieren, honing en paddenstoelen kopen. Dan lopen er dus ook nog wat kippen rond, staan er bijenkasten en worden er paddenstoelen gekweekt. Kortom, net een echte boerderij, maar dan zonder koeien en varkens en ook niet op de standaard plek waar je een boerderij normaal gesproken verwacht.
Een urban farm heeft soms een sociaal-maatschappelijke functie, maar niet per se altijd. Het gaat er vooral om dat er een goed gebruik van de ruimte wordt gemaakt en dat mensen uit de stad lokale producten kunnen gebruiken. Wanneer heeft een urban farm wél een sociaal-maatschappelijke functie? Bijvoorbeeld wanneer er rondleidingen worden gegeven, om kinderen te leren waar ons eten vandaan komt. Of wanneer er lichamelijk of verstandelijk beperkte mensen werken op zo’n stadsboerderij. Of wanneer er diners worden georganiseerd voor buurtbewoners die niet veel te besteden hebben.Kortom, een urban farm kán een belangrijke functie in een stad bekleden.
Een ander verschil: een urban farm wordt meestal georganiseerd (en uitgevoerd) door een professional. Er zijn wel urban farms waar je als vrijwilliger kunt komen helpen, maar over het algemeen heeft een professional (of een team van professionals) de leiding op een urban farm. Bij een community garden draait het allemaal om de gemeenschap: iedereen helpt, iedereen draagt iets bij.
Inmiddels vind je in bijna alle grote steden in ieder geval wel één of meerdere community gardens en/of urban farms. Community gardens zagen we eerst voornamelijk in het buitenland, maar ook in Nederland en België zijn er genoeg te vinden. We zullen hieronder een paar voorbeelden van leuke tuinen en stadsboerderijen noemen:
De Spoortuin in Rotterdam
Uit Je Eigen Stad in Rotterdam (grootste stadslandbouwbedrijf van Europa)
Rotterzwam in Rotterdam (een paddenstoelenboerderij op een wel heel bijzondere locatie: een leegstaand zwembad!)
Het Proefveld in Groningen
Zuidpark in Amsterdam
Buurtmoestuin Afrikanerplein in Amsterdam
Kweekland in Arnhem
Roofgarden in Arnhem
De Stadstuin in Gent
Roof Food in Gent (dakmoestuin met vegetarische catering)
Het Wijveld in Bloei in Gent (vooral voor het plukken van bloemen)
DOK/ Groenten uit Gent in Gent
Jardin collectif de Tour et Taxis in Laken
Gemeenschapstuin Luchtbal in Antwerpen
Natuurlijk kennen wij nog láng niet alle leuke tuinen en farms in Nederland en België, dus voel je vooral vrij om in een reactie jouw favoriete adres door te geven!
Wat vind jij van community gardens en urban farms? Heb je er wel eens eentje bezocht? Laat het ons weten!
